TRUNG TÂM KHUYẾN NÔNG NGHỆ AN

https://khuyennongnghean.com.vn


Thủy sản Nghệ An thúc đẩy chuyển đổi số theo yêu cầu hội nhập

Quản lý nhà nước về thủy sản bao gồm lĩnh vực chính là khai thác, nuôi trồng và bảo vệ, tái tạo nguồn lợi thủy sản. Tùy từng giai đoạn mà các lĩnh vực trên có đóng góp khác nhau đối với nền kinh tế. Hiện nay, do yêu cầu hội nhập, ngành thủy sản đối mặt với nhiều thách thức khi phải tự đổi mới để tái cơ cấu để tăng trưởng bền vững; đồng thời đẩy nhanh ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ lần thứ 4 (4.0) và chuyển đổi số vào thực tiễn để giám sát, quản lý.
Thủy sản Nghệ An thúc đẩy chuyển đổi số theo yêu cầu hội nhập
Sự cần thiết phải chuyển đối số
          Từng nhiều lần theo chân các đoàn kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện các chỉ tiêu của ngành thủy sản, chúng tôi nhận thấy, lĩnh vực thủy sản, trong đó nhất là nghề cá truyền có xuất phát điểm hạ tầng kỹ thuật khá thấp và lạc hậu nên bước vào giai đoạn mới có nhiều khó khăn, thách thức. Tiến lên hiện đại hay chuyển đổi số đối với lĩnh vực này gần như là cuộc cách mạng về sản xuất và tư duy người lao động. Xuất phát từ yêu cầu quản lý hoạt động khai thác và đánh bắt theo quy định của Luật thủy sản và các quy định về chống đánh bắt trái phép IUU và gỡ thẻ vàng của Châu Âu (EC) thì nghề cá muốn tồn tại phải thay đổi, thích nghi để phát triển.
Theo quy định, các tàu cá đánh xa bờ, có chiều dài mạn tàu từ 15 m trở lên, ngoài việc phải đăng ký, đăng kiểm mỗi năm 1 lần thì mỗi lần ra/vào cảng/bến đều phải làm thủ tục khai báo theo nhật ký. Hiện nay, do quy trình còn lạc hậu nên thủ tục ra vào bến đang kê khai bằng thủ công, theo đó, các chủ tàu đưa sổ nhật ký đánh bắt và danh bạ thuyền viên đến Trạm kiểm soát cửa lạch xuất trình với quan chức năng, kê khai nhật trình vào để cán bộ ghi vào sổ theo dõi theo hình thức thủ công…
          Hiện nay, do đặc thù nghề cá, tàu chủ yếu hoạt động trên biển nên hình thức lưu giữ bằng sổ sách giấy khá bất tiện. Nhiều lần chứng kiến ngư dân làm thủ tục xuất bến, nhiều sổ sách tàu cá của ngư dân dù bỏ trong túi bóng nhưng vẫn bị ướt, lấm lem dầu mỡ và nhiều chỗ bị mờ. Theo các ngư dân, việc ghi sổ sách, nhật ký đánh bắt bằng giấy rất bất tiện, khó thể đảm bảo sạch sẽ được. Về phía cơ quan chức năng, do ghi sổ theo dõi bằng thủ công nên cần lượng sổ cái khá nhiều và không phải số liệu tàu cá nào cũng chính xác và cập nhật kịp thời được.
Trong lần kiểm tra mới đây của đoàn công tác Bộ Nông nghiệp & PTNT về chống đánh bắt IUU tại Nghệ An, trong khi đoàn kiểm tra nhờ hệ thống giám sát Quốc gia nên nắm khá chắc về ngày, giờ, biển số tàu vi phạm ngắt kết nối VMS thì tìm tại hệ thống lưu trữ tài liệu của Ban quản lý cảng khá lâu mới ra và cập nhật chưa chi tiết, đầy đủ. Chính vì thế, tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp 8 PTNT Phùng Đức Tiến đề nghị tỉnh khảo sát để có kế hoạch đầu tư nâng cấp phần mềm hạ tầng, kết nối cơ sở dữ liệu của cảng với hệ thống quốc gia để dễ dàng quản lý, giám sát và tạo điều kiện thủ tục cho ngư dân mỗi khi ra vào bến. Nếu kinh phí quá lớn, UBND tỉnh Nghệ An cần làm xuất để Bộ xem xét sẽ hỗ trợ kinh phí…
Đại diện Tổng cục thủy sản chia sẻ: nếu các dữ liệu về giám sát, quản lý về tàu ra vào bến, sản lượng đánh bắt từng tàu và kết quả các đợt kiểm tra, xử lý về IUU của các tỉnh đều được nhập lên hệ thống thì Việt Nam khi làm việc với EU về gỡ thẻ Vàng của EC sẽ thuận lợi hơn. Hiện nay, do các thông tin dữ liệu về đánh bắt chưa được kết nối về Cổng dữ liệu Quốc gia chưa đầy đủ, nơi làm nơi không nên việc kiểm tra, giám sát rất khó khăn. Có thời điểm dịch bệnh nhưng phải vào tận nơi, lật dở từng cuốn sổ để kiểm chứng, cầm tay chỉ việc mất khá nhiều thời gian.
          Tương tự, lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, để giảm thiểu rủi ro, gần đây, nhiều cơ sở giống trên địa bàn Nghệ An đã đầu tư cơ sở hạ tầng khá hiện đại, từng ao bể ương giống đều lắp đặt hệ thống lọc, xử lý nước, cảm biến nhiệt độ từng ao, bể nuôi kết nối về một máy chủ điều hành chung báo về điện thoại thông minh … Nhờ vậy, dù ở đầu, chủ mô hình hoặc người quản lý biết và chủ động xử lý.
Các chủ ao đầm lớn, khi mua con giống hay thức ăn, thuốc hải sản đều chọn cơ sở có thương hiệu, nguồn gốc rõ ràng; chủ cơ sở giống phải đồng hành hướng dẫn với chủ đầm. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn còn không ít người nuôi vẫn chưa chú trọng chất lượng con giống, mua không rõ nguồn gốc. Đây là lý do một số đầm tôm hay vùng nuôi ngao xảy ra dịch bệnh, chết hàng loạt. Lý do chỉ vì cơ sở cung cấp giống khuyến mại nên mật độ nuôi thả quá dày, không kiểm soát được.
          Chú trọng tính hiệu quả trong chuyển đổi số ?
          Nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi số, mới đây, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, phối hợp với Trung tâm Khuyến nông Nghệ An, Chi cục thủy sản Nghệ An tổ chức tọa đàm về chuyển đổi số trên lĩnh vực nuôi trồng thủy sản. Tại đây có nhiều mô hình và cách làm hay từ thực tiễn nuôi tại địa bàn cũng như một số nhà cung cấp thiết bị, ứng dụng công nghệ toàn quốc đã được giới thiệu, phân tích là gợi ý để Nghệ An xây dựng nội dung và lộ trình chuyển đổi số trên lĩnh vực nuôi trồng.
Tìm hiểu thêm chúng tôi được biết: trong khi Nghệ An đang bước đầu tìm hiểu và đầu tư xây dựng các mô hình ứng dụng thiết bị cao, thông minh vào nuôi trồng thủy sản thì các địa phương, nhất là các tỉnh phía Nam khá chủ động, đi nhanh trong chuyển đổi số vào nuôi trồng. Chính vì thế, các Tập đoàn lớn về sản xuất tôm giống hay xuất khẩu thủy sản đã có nền tảng hạ tầng và phần mềm ứng dụng nuôi trồng rất đồng bộ và hiện đại. Các mô hình, cách làm tại Nghệ An mới chỉ là bước đi đầu tiên, một công đoạn của chuyển đổi số.
Theo ý kiến đại diện lãnh đạo Trung tâm khuyến nông tỉnh: chuyển đổi số trên lĩnh vực nuôi trồng nói riêng và thủy sản nói chung phải đầu tư đồng bộ, trong đó từ hạ tầng cho đến trang thiết bị, phần mềm, bộ máy quản lý phải được đầu tư cơ bản. Ở đó, các cơ sở, từ  sản xuất thức ăn, thuốc cho đến con giống đều phải chuẩn hóa thành những mã QR rồi tích hợp vào một cơ sở dữ liệu chung để tùy theo cấp độ, nhà quản lý, người nuôi và khách hàng truy nhập để kiểm tra giám sát; thậm chí khi xảy ra sự cố dịch bệnh, người nuôi có thể đối chiếu với quy trình chuẩn, tự kiểm tra xem mình nuôi, thả đúng quy trình chưa?
Ths Trần Trung Thành- Trưởng phòng đào tạo huấn luyện, Trung tâm Khuyến nông tỉnh chia sẻ: buổi tọa đàm mới bước đi đầu tiên khởi đầu nhưng qua các tham luận của chủ mô hình và chuyên gia giúp ngành gợi mở, định hình và Kế hoạch chuyển đổi số trên lĩnh vực nuôi trồng thủy sản của tỉnh trong nay mai.

Một chuyên gia từ Viện nghiên cứu nuôi trồng thủy sản II cho biết: chuyển đổi số trong nuôi trồng thủy sản đúng nghĩa phải đầu tư đồng bộ, từ khâu thức ăn, cấp giống phải chuẩn hóa, theo đó, từng lô, bể giống được mã hóa theo từng bể, thời gian từ khi thả ương dèo đến khi xuất xưởng, kèm theo đó là kích thước, size chon giống… Tương tự, cơ sở sản xuất thức ăn cũng phải được niêm yết, công khai vào hệ thống để người nuôi chỉ cần quét mã QR là ra thông tin truy xuất. Thông tin về nuôi tại các bể, ao đầm cũng được đưa vào dữ liệu để khách hàng, nhất là nhà nhập khẩu có thể truy xuất ngược để biết sản phẩm được nuôi ở đâu và khoảng thời gian nào sẽ yên tâm hơn.
Trên thực tế, các tỉnh phía Nam, nhất là vùng nuôi trồng thủy sản lớn ở Cần Thơ, Cà Mau, Bến Tre khá nhanh nhạy và và việc ứng dụng chuyển đổi số vào nuôi trồng, đánh bắt nhanh. Hiện một số chủ đầm hay nhà vườn sau khi làm chủ quy trình ứng dụng chuyển đổi số đã kết hợp với một số nhà đối tác, nhà vườn khác mở rộng cung cấp giống, mở chuỗi cửa hàng riêng; đồng thời từng bước tiến tới cung cấp dịch vụ, thiết bị ứng dụng các chủ đầm khác. 
          Trên lĩnh vực khai thác thủy sản, theo ông Trần Xuân Nhuệ- Trưởng phòng quản lý khai thác, Chi cục Thủy sản cho biết: với điều kiện nghề cá hiện nay thì hình thức ghi nhật ký đánh bắt bằng sổ điện tử là hợp lý nhất. Mỗi tàu cá chỉ cần 1 điện thoại thông minh để ngư dân nhập dữ liệu vào phần mềm và gửi về Cảng cá và Trạm bờ quản lý, giám sát. Trước đây, thiết bị giám sát hành trình Movimart có tính năng kết nối tàu cá với Trạm bờ, nay chỉ cần phần mềm kết nối với điện thoại thông minh của chủ tàu cá là được. Tuy nhiên, hiện nay các thiết bị hành trình VMS mới lắp đặt cho tàu chưa có phần mềm này nên phải nghiên cứu để cập nhật lại.
Ở một khía cạnh khác, hiện nay, các chủ tàu cá nếu vi phạm đánh bắt trên biển đều phải quay đầu hoặc lại dắt bờ để xử lý mà không được nộp phạt trực tiếp. Vì thế có tàu cá đánh bắt nhưng lỗi không đến mức nghiêm trọng nhưng vẫn phải về bờ để xử lý là khá cứng nhắc và khó cho ngư dân. Vì vậy, trong thời gian tới, nếu chuyển đổi số thì nên chăng, tàu cá mắc lỗi nhẹ thì có thể lập biên bản để phạt nguội hoặc có kênh để chủ tàu trên bờ nộp phạt, ngân hàng xác nhận để ngư dân tiếp tục đánh bắt thay vì về bờ gây thiệt thòi, tốn kém cho ngư dân/.
          Ông Trần Như Long – Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản chia sẻ: thực hiện mục tiêu chuyển đổi số, hiện Bộ Nông nghiệp & PTNT và Tổng cục Thủy sản đã có phần mềm quản lý, giám sát nuôi trồng thủy sản và đánh bắt, nhất là hệ thống giám sát hành trình VMS trên tàu cá. Tại Nghệ An, do điều kiện ngân sách hạn hẹp nên nội dung ứng dụng chuyển đổi số của thủy sản nằm trong Kế hoạch chuyển đổi số của ngành nông nghiệp. Về lâu dài, để đẩy nhanh các ứng dụng chuyển đổi số, cùng với đầu tư nâng cấp hạ tầng đồng bộ, cần tăng cường tuyên truyền, hình thành những ngư dân số thì kết quả ứng dụng, chuyển đổi sẽ hiệu quả và bền vững hơn..
                    Các đại biểu tham gia trao đổi tại tọa đàm về chuyển đổi số trên lĩnh vực nuôi trồng thủy sản
                                                                      Nguyễn Hải  
                                                              Thành phố Vinh - nguồn TSKN

 
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây