 |
 |
|
|
Chủ nhật, 24/11/2024, 07:41
Sắn dây Nam Đàn
Hỏi người dân cây sắn dây Nam Đàn có từ bao giờ thì không ai biết được, nhiều người dân ở Nam Đàn chỉ biết cây sắn dây được trồng ở đây từ đời xa xưa để lại.
Ngày nay bất cứ ai đến Nam Đàn vào mùa hè cũng muốn được uống một cốc nước sắn dây cho đỡ nóng. Bột củ sắn dây Nam Đàn chất lượng đặc biệt, uống một cốc nước bột sắn dây Nam Đàn ai cũng hết lời ca ngợi: ngon, thơm, mát. Nhất là khách các tỉnh xa mỗi lần về thăm quê hương Bác Hồ ở làng Sen vào mùa hè đều thưởng thức từ 1 - 2 cốc nước bột sắn dây Nam Đàn.
Vừa qua, tại hội chợ giới thiệu các sản phẩm nông sản thực phẩm ở huyện Nam Đàn (Nghệ An). Có một sản phẩm được nhiều người quan tâm, đó là tinh bột sắn dây. Tinh bột sắn dây (đông y gọi là cát căn làm thuốc chữa bệnh) được dùng rất phổ biến làm nước giải khát trong mùa hè nắng nóng và là loại thuốc giảm sốt có hiệu quả khi bị cảm nóng, cảm cúm…
Nam Đàn là địa phương có tập quán và phong trào trồng cây sắn dây nhiều nhất ở Nghệ An hiện nay với diện tích lên đến 300 - 400 ha tập trung ở các xã có đất đồi vệ dưới chân núi. Sản phẩm bột sắn dây Nam Đàn hiện đang được bày bán nhiều ở nhiều địa phương trong và ngoài tỉnh Nghệ An. Sắn dây là cây trồng chịu hạn rất tốt nên chẳng bao giờ mất mùa vì hạn cho nên sắn dây được trồng chủ yêu trên đất đồi vệ, đất dưới chân núi, đất nương rẫy, đất trang trại và đất tận dụng trong nương vườn v.v… Địa phương trồng nhiều cây sắn dây hiện nay ở Nam Đàn có các xã: Nam Thanh, Nam Nghĩa, Nam Xuân, Nam Anh, Nam Lộc, Vân Diên v.v… Trong đó xã Nam Anh là xã có truyền thống và kinh nghiệm trồng sắn dây lâu đời nhất ở Nam Đàn. Ngay tại xã Nam Anh có gia đình ông Hồ Viết Tư xóm 9 là người có diện tích trồng sắn dây nhiều nhất xã. Theo ông Tư cho biết: Gia đình ông có một trang trại dưới chân núi Đại Huệ, số diện tích này ông trồng chủ yếu cây sắn dây. Cách trồng của ông rất đơn giản: Từ một bụi sắn dây sau khi thu hoạch xong, ông lấy lại phần gốc cây sắn dâm vào trong một ụ đất và chờ cho đến khi gốc cây sắn dây đó nẩy mầm, ra cành dây mới. Lúc này ông Tư cho đắp thêm từ 3 đến 4 ụ đất xung quanh cái ụ đất cũ nói trên và lựa chọn từ 3-4 cành dây khỏe nhất lấp mỗi cành vào một ụ đất mới. Sau đó một thời gian kiểm tra, nếu thấy những cành dây sắn ở các ụ đất mới đó đã ra rễ thì cắt ngang thân dây sắn từ ụ đất cũ nối sang ụ đất mới. Cách làm này thực chất là một phương pháp nhân giống vô tính như phương pháp trồng khoai lang. Nhưng khoai lang dễ trồng hơn, còn thân gốc cây sắn dây không dễ trồng như khoai lang, vì thân cây sắn dây hóa gỗ nhiều, trồng không đảm bảo kỹ thuật sẽ khó thành công. Chính vì vậy ông Tư đã học cách nhân giống bằng phương pháp dâm cành vào bầu. Cách làm này cũng đơn giản, chọn lấy những thân dây cây sắn tròn trĩnh hình bánh tét, to, khỏe, sạch sâu bệnh cắt thành từng đốt ngắn, mỗi đốt có 2 mắt mầm 2 đầu. Bầu đất được lấy đất ruộng, đất vườn nhà, đất được đập nhỏ mịn, phơi khô, trộn với phân chuồng hoai mục và được tưới phun nước đủ ẩm trước khi cho đất vào bầu. Các cành day sắn sau khi được cắt ngắn đem cắm một đầu vào bầu đất và chờ khi nào phần mắt phía trên nẩy mầm, ra lá mới thì đem ra trồng.
Đất trồng sắn dây phần lớn là trồng trên đất đồi vệ dưới chân núi. Bây giờ nhiều địa phương đã chuyển ra trồng trên đất màu đồng thành những cánh đồng chỉ có cây sắn dây. Cách trồng cây sắn dây ở Nam Đàn khác với nhiều địa phương khác, đó là: đất được cày sâu 25-30 cm, đập nhỏ đất, vun đất lại thành từng ụ cao 40-50 cm. Mỗi ụ đất trước khi trồng đều được bón bình quân từ 5-7 kg phân chuồng +0,2 - 0,3 kg NPK loại 8-10-3. Năng suất bình quân mỗi ụ sắn đạt từ 10 đến 15 kg, thậm chí có ụ đạt đến 20 kg củ tưới. Riêng gia đình ông Tư mỗi năm thu về từ 3-4 tấn củ sắn dây là chuyện bình thường.
Sắn dây là cây chịu hạn nhất trong các cây trồng hiện nay. Vì vậy hầu như chưa bao giờ người dân ở Nam Đàn mất mùa sắn dây vì hạn hán. Đây cũng là lý do vì sao sắn dây được trồng nhiều ở chân đất đồi vệ. đất màu đồng cao hạn nên cũng chẳng sợ mất mùa do bão lụt.
Sắn dây nếu trồng ở đất đồi vệ thì không nhất thiết phải làm choái cho sắn leo, nhưng trồng ở đất màu đồng thì cần làm choái để dây sắn leo. Vật liệu làm choái leo chủ yếu là cành cây nhỏ, cắm thành choái như cắm choái cho bầu, bí, dưa leo.
Thời vụ trồng sắn dây từ tháng 2 đến đầu tháng 3 hàng năm và thu hoạch vào tháng 11 và 12. Mùa thu hoạch sắn dây ở Nam Đàn khá nhộn nhịp kẻ mua, người bán. Do có rất nhiều người từ nhiều địa phương xa xôi cũng về đây tham gia mua bán, kinh doanh.
Bất cứ lúc nào đến xã Nam Anh nơi có diện tích sắn dây nhiều nhất huyện Nam Đàn, nếu hỏi mua sắn dây thì mọi người dân ở đây sẽ chỉ ngay khách hàng đến nhà ông Hồ Sĩ Lan ở xóm 9. Ông Lan nổi tiếng là người từ nhiều năm nay chuyên thu mua và chế biến tinh bột sắn dây ở xã này.
Theo ông Lan cho biết thì mỗi năm gia đình ông thu mua được khoảng 40-50 tấn củ sắn dây và chế biến được từ 8-10 tấn tinh bột sắn khô. Ngoài ông ra, cũng còn rất nhiều hộ nông dân khác họ cũng tham gia chế biến tinh bột sắn tại nhà nhưng quy mô nhỏ hơn. Cũng theo ông Lan việc chế biến tinh bột sắn không khó, nhưng cũng không giản đơn. Nếu muốn có chất lượng bột tốt, thơm, ngon, sạch, mịn thì phải làm theo quy trình thật nghiêm túc, đó là: Củ sắn tươi mua về, cạo sạch vỏ, ngâm và rửa thật sạch rồi cho vào máy nghiền thật kỹ. Sau đó dùng vải màn vắt lấy nước, bã được vắt 3 lần để lấy hết tinh bột dính vào bã sắn. Nước vắt ra từ bã sắn được đưa vào bể ngâm và lóng liên tục trong vòng 7-8 ngày đêm. Nước để ngâm lóng tinh bột sắn nên dùng nước lấy từ khe suối trong núi ra, nước rất trong, sạch, sắc nên bột sắn khi vớt ra phơi trắng tinh và khi khô nó đông kết lại thành từng hòn, viên nhỏ như hạt ngô, hạt đậu, loại bột sắn này đúng là loại bột tốt, đảm bảo chất lượng ngon, mát khi ta uống. Kinh nghiệm bà con nông dân ở Nam Đàn cho biết, nếu bột sắn sau khi chế biến và được phơi khô xong, nếu bột không kết dính lại mà rời ra như bột gạo là loại bột sắn dây không chính hãng, chất lượng không đảm bảo. Được hỏi vì sao người dân xã Nam Anh nhà nào cũng trồng nhiều sắn dây và từ chỗ trước đây chỉ trồng trên chân đất đồi vệ, nay trồng xuống cả chân đất màu đòng. Bà Phạm Thị Hải một nông dân hiện có trên 1.300 m2 đất xưa nay trồng lạc nay bà chuyển sang trồng cây sắn dây và theo bà thì cây sắn dây là cây "Làm chơi ăn thật". Đồng tình với ý kiến của bà Hải, rất nhiều người dân ở đây đều cho rằng, sắn dây là cây trồng chống chịu hạn tốt, không thấy có sâu bệnh gì, đất nào cũng trồng được (kể cả đất sỏi đá, cồn vệ)… đều cho năng suất khá.
Năng suất sắn dây củ tươi bình quân ở Nam Đàn đạt từ 20 - 22 tấn/ha, giá thu mua sắn củ tươi từ 10-12 ngàn đồng/kg. Tính ra doanh thu 1 ha sắ dây đạt từ 200 - 240 triệu/ha trong thời gian 1 năm. Nếu chế biến thành tinh bột thì cứ 5 kg củ sắn tươi thu về được 1 kg tinh bột sắn khô. Giá bán hiện tại 1 kg tinh bột sắn dây khô 100 ngàn đồng (giá bán buôn) và 120 ngàn đồng (giá bán lẻ).
Như vậy chuỗi giá trị thu được trên 1 ha sắn dây từ khi trồng đến thu hoach, chế biến và tiêu thụ sẽ cho doanh thu đạt từ 400 - 440 triệu đồng, trừ chi phí tất cả các khoản hết 1/3 giá trị doanh thu, vẫn còn thu lãi ròng từ 260 - 300 triệu đồng/ha.
Nhu cầu về củ sắn dây ngày nay rất lớn và dùng nhiều trong đông y (cát căn thuốc chữa bệnh), tinh bột sắn dây dùng làm nước giải khát trong cả mùa hè nắng nóng rất phổ biến hiện nay và là thuốc giảm sốt khi bị cảm… Vì vậy trồng cây sắn dây ở Việt Nam nói chung, Nghệ An nói riêng là việc cần làm và đất để trồng cây sắn dây có thể nói là rất nhiều: Đất đồi vệ, đất khai hoang phục hóa, đất trồng xen cây lâm nghiệp, đất trang trại, đất màu đồng cao cưỡng v.v… nên từng bước hình thành các vùng trồng tập trung thành vùng hàng hóa lớn gắn với thu mua và chế biến thành một chuỗi giá trị khép kín để đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn./.
Doãn Trí Tuệ - nguồn TSKN
Vừa qua, tại hội chợ giới thiệu các sản phẩm nông sản thực phẩm ở huyện Nam Đàn (Nghệ An). Có một sản phẩm được nhiều người quan tâm, đó là tinh bột sắn dây. Tinh bột sắn dây (đông y gọi là cát căn làm thuốc chữa bệnh) được dùng rất phổ biến làm nước giải khát trong mùa hè nắng nóng và là loại thuốc giảm sốt có hiệu quả khi bị cảm nóng, cảm cúm…
Nam Đàn là địa phương có tập quán và phong trào trồng cây sắn dây nhiều nhất ở Nghệ An hiện nay với diện tích lên đến 300 - 400 ha tập trung ở các xã có đất đồi vệ dưới chân núi. Sản phẩm bột sắn dây Nam Đàn hiện đang được bày bán nhiều ở nhiều địa phương trong và ngoài tỉnh Nghệ An. Sắn dây là cây trồng chịu hạn rất tốt nên chẳng bao giờ mất mùa vì hạn cho nên sắn dây được trồng chủ yêu trên đất đồi vệ, đất dưới chân núi, đất nương rẫy, đất trang trại và đất tận dụng trong nương vườn v.v… Địa phương trồng nhiều cây sắn dây hiện nay ở Nam Đàn có các xã: Nam Thanh, Nam Nghĩa, Nam Xuân, Nam Anh, Nam Lộc, Vân Diên v.v… Trong đó xã Nam Anh là xã có truyền thống và kinh nghiệm trồng sắn dây lâu đời nhất ở Nam Đàn. Ngay tại xã Nam Anh có gia đình ông Hồ Viết Tư xóm 9 là người có diện tích trồng sắn dây nhiều nhất xã. Theo ông Tư cho biết: Gia đình ông có một trang trại dưới chân núi Đại Huệ, số diện tích này ông trồng chủ yếu cây sắn dây. Cách trồng của ông rất đơn giản: Từ một bụi sắn dây sau khi thu hoạch xong, ông lấy lại phần gốc cây sắn dâm vào trong một ụ đất và chờ cho đến khi gốc cây sắn dây đó nẩy mầm, ra cành dây mới. Lúc này ông Tư cho đắp thêm từ 3 đến 4 ụ đất xung quanh cái ụ đất cũ nói trên và lựa chọn từ 3-4 cành dây khỏe nhất lấp mỗi cành vào một ụ đất mới. Sau đó một thời gian kiểm tra, nếu thấy những cành dây sắn ở các ụ đất mới đó đã ra rễ thì cắt ngang thân dây sắn từ ụ đất cũ nối sang ụ đất mới. Cách làm này thực chất là một phương pháp nhân giống vô tính như phương pháp trồng khoai lang. Nhưng khoai lang dễ trồng hơn, còn thân gốc cây sắn dây không dễ trồng như khoai lang, vì thân cây sắn dây hóa gỗ nhiều, trồng không đảm bảo kỹ thuật sẽ khó thành công. Chính vì vậy ông Tư đã học cách nhân giống bằng phương pháp dâm cành vào bầu. Cách làm này cũng đơn giản, chọn lấy những thân dây cây sắn tròn trĩnh hình bánh tét, to, khỏe, sạch sâu bệnh cắt thành từng đốt ngắn, mỗi đốt có 2 mắt mầm 2 đầu. Bầu đất được lấy đất ruộng, đất vườn nhà, đất được đập nhỏ mịn, phơi khô, trộn với phân chuồng hoai mục và được tưới phun nước đủ ẩm trước khi cho đất vào bầu. Các cành day sắn sau khi được cắt ngắn đem cắm một đầu vào bầu đất và chờ khi nào phần mắt phía trên nẩy mầm, ra lá mới thì đem ra trồng.
Đất trồng sắn dây phần lớn là trồng trên đất đồi vệ dưới chân núi. Bây giờ nhiều địa phương đã chuyển ra trồng trên đất màu đồng thành những cánh đồng chỉ có cây sắn dây. Cách trồng cây sắn dây ở Nam Đàn khác với nhiều địa phương khác, đó là: đất được cày sâu 25-30 cm, đập nhỏ đất, vun đất lại thành từng ụ cao 40-50 cm. Mỗi ụ đất trước khi trồng đều được bón bình quân từ 5-7 kg phân chuồng +0,2 - 0,3 kg NPK loại 8-10-3. Năng suất bình quân mỗi ụ sắn đạt từ 10 đến 15 kg, thậm chí có ụ đạt đến 20 kg củ tưới. Riêng gia đình ông Tư mỗi năm thu về từ 3-4 tấn củ sắn dây là chuyện bình thường.
Sắn dây là cây chịu hạn nhất trong các cây trồng hiện nay. Vì vậy hầu như chưa bao giờ người dân ở Nam Đàn mất mùa sắn dây vì hạn hán. Đây cũng là lý do vì sao sắn dây được trồng nhiều ở chân đất đồi vệ. đất màu đồng cao hạn nên cũng chẳng sợ mất mùa do bão lụt.
Sắn dây nếu trồng ở đất đồi vệ thì không nhất thiết phải làm choái cho sắn leo, nhưng trồng ở đất màu đồng thì cần làm choái để dây sắn leo. Vật liệu làm choái leo chủ yếu là cành cây nhỏ, cắm thành choái như cắm choái cho bầu, bí, dưa leo.
Thời vụ trồng sắn dây từ tháng 2 đến đầu tháng 3 hàng năm và thu hoạch vào tháng 11 và 12. Mùa thu hoạch sắn dây ở Nam Đàn khá nhộn nhịp kẻ mua, người bán. Do có rất nhiều người từ nhiều địa phương xa xôi cũng về đây tham gia mua bán, kinh doanh.
Bất cứ lúc nào đến xã Nam Anh nơi có diện tích sắn dây nhiều nhất huyện Nam Đàn, nếu hỏi mua sắn dây thì mọi người dân ở đây sẽ chỉ ngay khách hàng đến nhà ông Hồ Sĩ Lan ở xóm 9. Ông Lan nổi tiếng là người từ nhiều năm nay chuyên thu mua và chế biến tinh bột sắn dây ở xã này.
Theo ông Lan cho biết thì mỗi năm gia đình ông thu mua được khoảng 40-50 tấn củ sắn dây và chế biến được từ 8-10 tấn tinh bột sắn khô. Ngoài ông ra, cũng còn rất nhiều hộ nông dân khác họ cũng tham gia chế biến tinh bột sắn tại nhà nhưng quy mô nhỏ hơn. Cũng theo ông Lan việc chế biến tinh bột sắn không khó, nhưng cũng không giản đơn. Nếu muốn có chất lượng bột tốt, thơm, ngon, sạch, mịn thì phải làm theo quy trình thật nghiêm túc, đó là: Củ sắn tươi mua về, cạo sạch vỏ, ngâm và rửa thật sạch rồi cho vào máy nghiền thật kỹ. Sau đó dùng vải màn vắt lấy nước, bã được vắt 3 lần để lấy hết tinh bột dính vào bã sắn. Nước vắt ra từ bã sắn được đưa vào bể ngâm và lóng liên tục trong vòng 7-8 ngày đêm. Nước để ngâm lóng tinh bột sắn nên dùng nước lấy từ khe suối trong núi ra, nước rất trong, sạch, sắc nên bột sắn khi vớt ra phơi trắng tinh và khi khô nó đông kết lại thành từng hòn, viên nhỏ như hạt ngô, hạt đậu, loại bột sắn này đúng là loại bột tốt, đảm bảo chất lượng ngon, mát khi ta uống. Kinh nghiệm bà con nông dân ở Nam Đàn cho biết, nếu bột sắn sau khi chế biến và được phơi khô xong, nếu bột không kết dính lại mà rời ra như bột gạo là loại bột sắn dây không chính hãng, chất lượng không đảm bảo. Được hỏi vì sao người dân xã Nam Anh nhà nào cũng trồng nhiều sắn dây và từ chỗ trước đây chỉ trồng trên chân đất đồi vệ, nay trồng xuống cả chân đất màu đòng. Bà Phạm Thị Hải một nông dân hiện có trên 1.300 m2 đất xưa nay trồng lạc nay bà chuyển sang trồng cây sắn dây và theo bà thì cây sắn dây là cây "Làm chơi ăn thật". Đồng tình với ý kiến của bà Hải, rất nhiều người dân ở đây đều cho rằng, sắn dây là cây trồng chống chịu hạn tốt, không thấy có sâu bệnh gì, đất nào cũng trồng được (kể cả đất sỏi đá, cồn vệ)… đều cho năng suất khá.
Năng suất sắn dây củ tươi bình quân ở Nam Đàn đạt từ 20 - 22 tấn/ha, giá thu mua sắn củ tươi từ 10-12 ngàn đồng/kg. Tính ra doanh thu 1 ha sắ dây đạt từ 200 - 240 triệu/ha trong thời gian 1 năm. Nếu chế biến thành tinh bột thì cứ 5 kg củ sắn tươi thu về được 1 kg tinh bột sắn khô. Giá bán hiện tại 1 kg tinh bột sắn dây khô 100 ngàn đồng (giá bán buôn) và 120 ngàn đồng (giá bán lẻ).
Như vậy chuỗi giá trị thu được trên 1 ha sắn dây từ khi trồng đến thu hoach, chế biến và tiêu thụ sẽ cho doanh thu đạt từ 400 - 440 triệu đồng, trừ chi phí tất cả các khoản hết 1/3 giá trị doanh thu, vẫn còn thu lãi ròng từ 260 - 300 triệu đồng/ha.
Nhu cầu về củ sắn dây ngày nay rất lớn và dùng nhiều trong đông y (cát căn thuốc chữa bệnh), tinh bột sắn dây dùng làm nước giải khát trong cả mùa hè nắng nóng rất phổ biến hiện nay và là thuốc giảm sốt khi bị cảm… Vì vậy trồng cây sắn dây ở Việt Nam nói chung, Nghệ An nói riêng là việc cần làm và đất để trồng cây sắn dây có thể nói là rất nhiều: Đất đồi vệ, đất khai hoang phục hóa, đất trồng xen cây lâm nghiệp, đất trang trại, đất màu đồng cao cưỡng v.v… nên từng bước hình thành các vùng trồng tập trung thành vùng hàng hóa lớn gắn với thu mua và chế biến thành một chuỗi giá trị khép kín để đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn./.
Doãn Trí Tuệ - nguồn TSKN
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Văn bản mới
Tin nổi bật
-
UBND tỉnh Nghệ An: Tổ chức Hội nghị triển khai Đề án sản xuất vụ Xuân năm 2025
-
Hội nghị tổng kết nhân rộng mô hình tổ chức liên kết, hợp tác sản xuất trong ngành tôm
-
Hội nghị tập huấn tiếp thị, nuôi trồng và sản xuất nấm ăn và nấm Đông Trùng Hạ Thảo Cordyceps tại Việt Nam
-
Phát triển kinh tế nhờ mô hình chăn nuôi bò sinh sản
-
Chuyển đổi số trong hoạt động Khuyến Nông
-
Lễ kết nạp Đảng viên mới
-
Hội nghị kết nối khách hàng, nhà phân phối, đơn vị sản xuất thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm nông lâm thủy sản, sản phẩm OCOP của tỉnh Nghệ An năm 2024.
-
Hội thảo tập huấn “ Xây dựng mô hình áp dụng chế phẩm sinh học trong chế biến nước mắm đạt chứng nhận OCOP”
-
Hiệu quả từ chăn nuôi lợn an toàn sinh học
Thư viện ảnh
