Hiện tượng nắng nóng, nhiệt độ không khí cao và hạn hán đã và đang xẩy ra hiện nay ở nước ta nói chung và Nghệ An nói riêng. Theo dự báo của ngành khí tượng thủy văn thì từ tháng 3 đến hết cả mùa hè năm nay trời ít mưa, nắng nóng kéo dài, nhiệt độ không khí cao hơn trung bình nhiều năm từ 0,5 - 1,00C. Thậm chí có vùng cao hơn 1,5 - 2,00C. Cùng với nắng nóng là gió Nam Lào (gió Tây Nam) thổi mạnh gây khô hạn đất và hạn không khí.
Chính vì nắng nóng, gió Nam Lào thổi mạnh, hạn đất và hạn không khí sẽ là nguyên nhân làm giảm hiệu quả sử dụng phân bón cho các loại cây trồng. Bình thường 1 kg đạm Urê bón cho cây lúa, cây lúa chỉ sử dụng nước 48 - 52%, số còn lại hòa tan trong nước và sau đó chủ yếu bốc bay theo hơi nước dưới dạng khí Nitơ vào trong không khí. Vì vậy hiệu quả của việc sử dụng phân bón trong vụ hè thu hay vụ mùa bao giờ cũng thấp thua hơn vụ đông và vụ xuân.
Để việc sử dụng phân bón trong vụ sản xuất hè thu - vụ mùa hiện nay có hiệu quả trong điều kiện thời tiết nắng nóng, hạn hán kéo dài, nhất là hạn không khí, đề nghị bà con nông dân nên áp dụng mấy biện pháp sau đây:
Một, do yêu cầu khẩn trương về thời vụ gieo cấy. Vì vậy, vụ sản xuất hè thu và vụ mùa được bà con nông dân tiến hành ngay sau khi gặt xong lúa xuân. Do đó khâu làm đất không được cày bừa kỹ nhuyễn, ngâm ngấm, rơm rạ sau khi gặt lúa xong vất bỏ lại tại ruộng được máy cày bừa vùi dập luôn và sau đó cấy hoặc gieo sạ lúa lên. Cách làm này chỉ nhằm giải quyết đảm bảo kịp thời vụ. Cho nên sau gieo cấy cây lúa sinh trưởng phát triển kém. Lý do là vì đất cày bừa không kỹ nhuyễn, không có thời gian ngâm ngấm, rơm rạ vụ xuân để lại còn tươi. Vì vậy sẽ gây chua cho đất và nước, trong trường hợp này bón phân vào hiệu quả rất thấp và bón nhiều phân cây lúa vẫn kém phát triển. Để không gây ảnh hưởng cho cây lúa, bà con nông dân cần bón cho mỗi sào từ 15 - 20 kg vôi bột, bón sau khi gặt xong lúa xuân, bón xong cày bừa làm đất và nhờ có vôi để gốc rơm rạ tươi mau hoai, giảm chua đất, bón phân vào không bị môi trường đất và nước chua hạn chế hiệu quả của phân bón.
Hai: Không nên bón phân đơn (bón đạm, lân, kali riêng rẽ) mà chỉ nên bón phần hỗn hợp NPK hàm lượng cao như NPK 16.6.8 để bón lót và NPK 15.5.20 để bón thúc. Vì sao vậy ?
Bón phân đơn, nhất là đạm, phân sẽ hòa tan nhanh trong nước và bay theo hơi nước vào không khí mất it nhất trên dưới 50%. Nhưng, nếu bón phân dưới dạng phân hỗn hợp NPK được vo viên nén chặt, sấy khô cùng với chất phụ da như than bùn hoặc các loại vật chất hữu cơ khác (bùn bã mía, mụn cưa, xơ bã sắn…), loại phân này khi bón vào đất tan chậm làm hạn chế quá trình mất đạm tự do theo con đường bốc hơi của nước.
Ba: Thời tiết trong vụ sản xuất hè thu và vụ mùa nắng nóng, nhiệt độ không khí cao. Vì vậy khi bón phân cần lưu ý:
- Bón lót trước khi gieo cấy nên bón đậm, bón từ 13 - 15 kg NPK loại 16-16-8 hoặc 25-30 kg NPK loại 8-10-3, bón xong nhất thiết phải bừa lại ít nhất 1 lần để vùi phân vào đất nhằm hạn chế mất phân.
- Bón thúc, bón sớm, bón ít và bón 2-3 lần. Lần 1 bón sau khi cấy 10-12 ngày, bón từ 7-8 kg NPK 15-5-20, lần 2 bón sau lần 1 khoảng 7-8 ngày, lần này bón từ 5-7 kg NPK loại 15-5-20 và lần cuối bón thúc đòng, lần này bón từ 5-6 kg NPK loại 15-5-20, bón vào ngày thứ 42 - 45 ngày kể từ ngày gieo mạ hoặc ngày gieo sạ đối với tất cả các giống lúa có thời gian sinh trường từ 95 - 100 ngày trong vụ hè thu - vụ mùa. Thời gian bón phân thúc tốt nhất bón vào các buổi chiều tối khi trời nắng và nóng giảm dần. Trường hợp trời có dấu hiệu chuyển mưa dông to thì tạm thời ngừng bón phân lại chờ mưa xong mới bón để đề phòng mưa to, nước lớn làm trôi mất phân.
Bốn: Nếu sử dụng 2 loại phân NPK 16-16-8 để bón lót và NPK 15-5-20 để bón thúc thì tuyệt đối không nên bón thêm bất kỳ một kg phân đạm nào nhằm đề phòng bệnh bạc lá do bón phân mất cân đối, nhất là đạm. Nếu là giống lúa chịu thâm canh, giống lúa có năng suất cao như: VT-NA6, VT-NA2, Thiên ưu 8, BC 15… bà con nông dân có thể bón thêm cho mỗi sao từ 2 - 3 kg Kali khi lúa đứng cái làm đòng. Phân Kali nên sử dụng đúng Kali Clorua của Ca na đa hoặc của Liên bang Nga. Loại phân này khô, không chảy nước, có màu đỏ pha trộn một số ít hạt trắng và khi bỏ vào tay xát mạnh tay vẫn sạch, màu đỏ không dính vào tay hoặc bỏ vào cốc nước phân sẽ tan nhanh không để lại váng trên mặt nước và không có bã đọng lại dưới đáy cốc. Đó đúng là phân Kali thật.
Doãn Trí Tuệ - nguồn TSKN