Ngay tại Nghệ An chúng ta đang trong tháng 5, nhiệt độ không khí có nhiều ngày lên đến 38, 390C, riêng Kỳ Sơn, Tương Dương, Nghĩa Đàn… có ngày lên xấp xỉ 40, 410C và khả năng sẽ còn cao hơn vào những tháng sắp tới. Lượng mưa các tháng 5, 6, 7… theo dự báo sẽ giảm 20 - 30% cùng kỳ. Lưu lượng dòng chảy trên các sông suối lớn giảm từ 35 - 40% so với trung bình nhiều năm (TBNN). Lượng nước dự trữ trong các hồ đập lớn, nhỏ chỉ còn lại 60 - 70% dung tích thiết kế. Riêng 965 hồ đập nhỏ do HTX và xã quản lý gần như khô cạn, lượng nước còn lại chỉ ở khoảng 35 - 50% dung tích thiết kế. Các hồ đập thủy điện lượng nước cũng giảm mạnh và chỉ còn khoảng 60 - 70% lượng nước theo dung tích thiết kế.
Nói tóm lại hạn hán và xâm nhập mặn sẽ xẩy ra nghiêm trọng trong vụ sản xuất hè thu năm nay. Đó là điều chúng ta phải biết để chủ động có biện pháp tích cực, hữu hiệu nhằm phòng chống có hiệu quả.
Để hạn chế có hiệu quả khả năng hạn hán sẽ xẩy ra gây hậu quả xấu đến sản xuất vụ hè thu năm nay, chúng ta cần làm tốt mấy giải pháp sau đây:
Một, tuyệt đối không tháo nước khô kiệt trước khi thu hoạch lúa xuân. Đây là một việc làm khá phổ biến lâu nay bà con nông dân ta đã làm để dễ dàng khi thu hoạch lúa. Vụ sản xuất hè thu năm nay sẽ là một vụ sản xuất gặp hạn hán rất nghiêm trọng. Vì vậy phải đắp bờ giữ nước tại ruộng để sau khi gặt xong lúa xuân ruộng có đủ nước để tiến hành cày bừa làm đất gieo cấy ngay lúa hè thu.
Hai, không nên gieo cấy lúa trên diện tích không có khả năng đảm bảo đủ nước tưới suốt cả vụ sản xuất. Trên diện tích này cần chuyển sang gieo trồng các loại cây trồng cạn có khả năng chống chịu hạn tốt như: vừng, đậu đỗ các loại, lạc thu đông. Nhưng phải gieo trồng khi đất còn đủ độ ẩm và phải gieo trồng sớm sau khi thu hoạch xong cây trồng vụ xuân.
Ba, hạn chế đến mức thấp nhất diện tích gieo sạ lúa trong vụ hè thu. Thay vào đó là nên gieo mạ ngay từ bây giờ để cấy là biện pháp tốt nhất. Vì trước khi gieo sạ lúa bà con nông dân phải tháo nước trong ruộng ra để làm phẳng đất rồi mới gieo sạ lúa xuống. Việc làm này đã làm lãng phí bình quân 1 sào ruộng mất 25 mét khối nước (1 ha mất 500 m3 nước), trong khi chúng ta đang tìm mọi biện pháp để tiết kiệm nước phòng chống hạn cho vụ lúa này.
Nếu ngay từ bây giờ chúng ta nhanh chóng gieo mạ để cấy thì vừa tiết kiệm được nước, vừa đẩy thời gian sinh trưởng (TGST) của cây lúa về phía trước, rút ngắn TGST kéo dài về sau sẽ cho thu hoạch lúa sớm hơn so với lúa gieo sạ và như vậy sẽ tránh né được mất mùa do thu hoạch muộn dễ gặp phải mưa to, gây ngập úng, gió lớn, bão nhiều trong mùa mưa bão thịnh hành ở Nghệ An từ sau ngày 10/9 hàng năm.
Bốn, chỉ nên gieo cấy các giống lúa ngắn ngày có TGST không quá tối đa 105 ngày trong vụ này để vừa cho thu hoạch sớm, vừa giảm thời gian sử dụng nước tưới ít hơn. Các giống lúa ngắn ngày nên được gieo cấy trong vụ này có: VT-NA2, VT-NA6, Thiên ưu 8, Khang dân 18, Sông Lam 9, Nếp 352…
Năm, quản lý và sử dụng nước hết sức tiết kiệm. Nguồn nước trong các hồ đập, sông suối, ao hồ… phải được quản lý nghiêm và phải có lịch trình khi nào được sử dụng tưới, tưới cho đồng nào, thời gian tưới cụ thể dể không làm lãng phí nước.
Trên đồng ruộng phải chỉ đạo bà con nông dân đắp bờ giư nước tốt, sử dụng nước thật sự tiết kiệm, chống tưới nước tràn, tưới nước ngập sâu gây lãng phí nước không cần thiết../.
Doãn Trí Tuệ - nguồn TSKN