Cần quản lý, chăm sóc tốt đàn vật nuôi trong vụ Đông Xuân

Thứ năm - 02/01/2020 02:54 1.355 0

Nghệ An là một tỉnh thuộc vùng Bắc Trung Bộ thường xuyên chịu tác động của những hiện tượng thời tiết cực đoan, bất thường do “biến đổi khí hậu” gây ra. Vào mùa Đông, trên địa bàn tỉnh thường xảy ra nhiều đợt rét đậm, rét hại kéo dài làm cho đàn vật nuôi của người dân bị đói, rét, giảm sức đề kháng, nguy cơ dịch bệnh phát sinh lớn. Đây là một trong những nguyên nhân trực tiếp ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển, chất lượng sản phẩm và hiệu quả kinh tế từ chăn nuôi đem lại. Do vậy, để giảm thiểu sự thiệt hại do điều kiện thời tiết khí hậu gây nên nhất là vụ Đông Xuân năm 2019 – 2020 người chăn nuôi cần quản lý chăm sóc tốt đàn vật nuôi với một số nội dung chủ yếu sau:

Cần quản lý, chăm sóc tốt đàn vật nuôi trong vụ Đông Xuân

*Đối với trâu, bò:
+ Chuồng trại: Cần chủ động gia cố, che chắn đảm bảo chuồng trại đủ ấm, không bị gió lùa, mưa hắt làm ẩm, ướt nền chuồng; vào mùa đông, để chống rét cho trâu bò, trước tiên cần chú ý, giữ cho bộ lông của trâu, bò sạch và khô. Nếu bộ lông ướt sẽ làm cho trâu bò bị rét hơn. Ngoài ra thì cần sử dụng rơm rạ, cỏ khô lót chuồng cho đàn trâu bò trong mùa đông sẽ làm giảm đáng kể ảnh hưởng thời tiết lạnh đến gia súc. Tùy vào điều kiện thực tế mà có thể rải một lớp độn chuồng dày khoảng 5 – 15cm. Chú ý, hàng ngày bổ sung thêm chất độn chuồng ở phía trên hoặc thay mới không để bị ướt, ẩm là được. Khi che chuồng trâu, bò người chăn nuôi nên che chắn bằng bạt hoặc các tấm phên, các bao tải đan lại. Không nên che kín, chỉ che qua chiều cao con vật, khoảng 1,8 – 2m là được.
+ Quản lý đàn trâu bò: Những ngày trời rét dưới 15⁰C nên đưa trâu bò về chỗ nuôi nhốt có kiểm soát, giữ gia súc tại chuồng, không nên chăn thả. Trong những ngày giá rét bổ sung thức ăn tinh cho trâu, bò (ngô, sắn, cám gạo, thức ăn hỗn hợp,…) để tăng cường sức đề kháng. Trường hợp nếu phải đưa gia súc ra ngoài cần đảm bảo thời gian khoảng sau 8 giờ sáng, khi thời tiết không có mưa phùn, gió lạnh và trở về chuồng trước 15 giờ. Đặc biệt khi nhiệt độ xuống dưới 12⁰C thì cần áp dụng phương pháp đốt lửa chống rét. Dùng xô, chậu cũ để đựng củi trấu, cần nhóm củi bén ở ngoài chuồng cho bớt khói rồi mới đưa vào trong chuồng. Khi đốt lửa chống rét thì người chăn nuôi cần chú ý nhất tới vị trí đốt. Cần đặt khay lửa ở cuối chuồng để khói không tạt vào mặt trâu, bò và đặt tránh xa chất độn chuồng, bạt che để đề phòng bén lửa gây cháy. Bên cạnh đó, có thể sử dụng áo chống rét cho trâu bò trong suốt thời gian rét. Khi mặc áo cho trâu bò cần chú ý chiều dài áo phủ từ thân đến hết đuôi, chiều ngang vừa đủ choàng qua thân con vật là được.
+ Cung cấp thức ăn và nước uống tại chuồng: Vào những ngày bình thường, người chăn nuôi cho mỗi trâu bò trưởng thành ăn khoảng 25 – 30 kg thức ăn thô và 1 – 1,5kg thức ăn tinh, chia làm hai lần. Nếu vào ngày rét đậm, rét hại dưới 15⁰C thì cần điều chỉnh tăng lượng thức ăn tinh lên khoảng 2kg/con/ngày để bổ sung năng lượng giúp trâu bò chống lại giá rét. Chú ý cho trâu, bò ăn thức ăn thô trước rồi mới cho ăn thức ăn tinh, uống nước vì nếu cho ăn thức ăn tinh hay uống nước trước thì trâu, bò có cảm giác no dẫn đến ăn ít thức ăn thô. Ngoài ra để tăng sức đề kháng cho trâu, bò, người chăn nuôi cần chú ý bổ sung vitamin tổng hợp và muối khoáng; cho trâu bò uống thêm nước muối bằng cách pha nước ấm 37 – 38⁰C với muối nồng độ 0,1 – 0,3% tương đương 10 – 30gam muối/10 lít nước. Người chăn nuôi cần có biện pháp trồng, chế biến và dự trữ thức ăn cho trâu bò, đặc biệt là thức ăn thô vào mùa đông. Đây là việc làm hết sức quan trọng vì chỉ khi cung cấp thức ăn đầy đủ thì trâu, bò mới có đủ năng lượng chống lại giá rét. Người chăn nuôi có thể phơi khô cỏ, phụ phẩm nông nghiệp hoặc ủ chua một số loại cỏ, thân cây ngô để chủ động nguồn thức ăn, nâng cao giá trị dinh dưỡng và khả năng tiêu hóa các loại thức ăn này.
- Ủ chua, dự trữ thức ăn thô xanh: Nguyên liệu để ủ xanh bao gồm: Cỏ tự nhiên, cỏ trồng như cỏ Voi, cỏ Ghi-nê, cây ngô bắp ngậm sữa, thân cây ngô sau khi thu bắp, ngọn lá mía…Có thể ủ trong bể/hố ủ hoặc ủ trong các túi ni-lông dày. Bể ủ nên xây bể nổi bằng gạch, xi-măng. Một hố ủ có thể tích 1,5m³ (1m x 1m x 1,5m) có thể ủ được 750 – 900 kg nguyên liệu, đủ cho một con bò trưởng thành ăn trong 2 - 3 tháng mùa đông. Để ủ chua thành công cần chú y các vấn đề sau: Thức ăn thô xanh cắt về, rải ra phơi tái cho đến khi độ ẩm xuống còn khoảng 65-70% sau đó cắt ngắn 2 – 2,5 cm (nắm một nắm cỏ đã cắt vào lòng bàn tay, thấy lòng bàn tay ẩm nhưng không ướt, nắm cỏ từ từ nở ra là đạt). Đối với thân cây ngô sau khi thu bắp không cần phơi thêm, chỉ bỏ gốc và phần lá già bên dưới, sau đó cắt ngắn và ủ. Bổ sung một số thức ăn tinh như bột sắn, bột ngô hoặc rỉ mật bằng khoảng 2 – 3% lượng thức ăn xanh đem ủ (đối với thân cây ngô sau thu bắp bổ sung 5%) ngoài ra thêm muối ăn 0,5%. Thao tác ủ: Rải nguyên liệu lớp dày 3- 5 cm, sau đó rải đều một lớp tinh bột và phụ gia lên; tuần tự cứ một lớp nguyên liệu tưới 1 lớp phụ gia ta nén chặt, cho đến khi hết khối lượng yêu cầu là được. Khi hết khối lượng nguyên liệu và phụ gia cần ủ ta nén chặt đậy kín (hố ủ) hoặc cột chặt (bao ủ). Sau thời gian ủ 15- 20 ngày kiểm tra nếu thấy khối ủ có màu vàng sáng, có mùi thơm chua nhẹ là đạt yêu cầu. Cần tập cho trâu bò ăn quen dần, mỗi lần lấy thức ăn ra xong phải che phủ hố ủ, buộc túi ủ lại cẩn thận, tránh nước thấm vào hố ủ. Không cho trâu bò ăn khối ủ bị mốc đen kém phẩm chất; không cho bê, nghé dưới 6 tháng tuổi ăn.
+ Công tác Vệ sinh thú y: Đảm bảo vệ sinh chuồng trại sạch sẽ có vai trò rất quan trọng cần được làm thường xuyên, giúp hạn chế các tác nhân gây bệnh. Hàng ngày cần quyét dọn vệ sinh chuồng trại, thu gom chất thải để xử lý hạn chế gây ô nhiễm môi trường; định kỳ phun thuốc khử trùng 2-3 tuần một lần. Có thể sử dụng một số loại thuốc sát trùng như: Virkon, HanIodin, Benkocid…theo hướng dẫn của nhà sản xuất ghi trên bao bì sản phẩm. Thực hiện tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh cho trâu, bò theo quy định như: Tụ huyết trùng, Lở mồm long móng…
*Đối với đàn lợn:
+ Chuồng trại: Cần được vệ sinh sạch sẽ hàng ngày, không để đọng phân, nước thải trong chuồng; che kín xung quanh chuồng nuôi; không để gió lùa nhất là vào ban đêm; làm chuồng úm đối với lợn con theo mẹ; không cọ rửa hoặc tắm cho lợn vào những ngày mưa rét nhiệt độ xuống dưới 12⁰C.
+ Cung cấp thức ăn, nước uống: Cho uống đủ nước sạch, bổ sung thêm các vitamin tổng hợp, men tiêu hóa trộn vào thức ăn, nước uống theo hướng dẫn trên bao bì sản phẩm; đảm bảo khẩu phần ăn đầy đủ, cân đối chất dinh dưỡng đối với từng đối tượng lợn.
+ Chăm sóc: Hàng ngày cần quan sát, theo dõi tình trạng sức khỏe của đàn lợn để phát hiện những dấu hiệu bất thường xảy ra và kịp thời xử lý. Theo dõi khả năng ăn vào và điều chỉnh khẩu phần ăn hợp lý cho từng loại lợn. Những ngày thời tiết giá lạnh không nên tắm cho lợn, chỉ vệ sinh khô nhất là đối với lợn nái nuôi con, lợn con theo mẹ và lợn sau cai sữa.
+ Công tác vệ sinh thú y: Thu gom và xử lý chất thải hàng ngày bằng các giải pháp phù hợp như: Sử dụng hệ thống biogas, ủ phân vi sinh hoặc dùng đệm lót sinh học… đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường. Định kỳ khử trùng khu vực chăn nuôi, dụng cụ chăn nuôi bằng các loại hóa chất như: Virkon, HanIodin, Benkocid…theo hướng dẫn của nhà sản xuất ghi trên bao bì sản phẩm. Thực hiện tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh cho đàn lợn như: Dịch tả lợn, Tụ huyết trùng, Tai xanh, Lở mồm long móng…
*Đối với gà:
+ Chuồng trại: Chuẩn bị đầy đủ phên; bạt để che chắn; chống gió lùa; bổ sung thêm bóng điện (bóng tròn, bóng hồng ngoại) để sưởi ấm cho gia cầm trong những ngày rét đậm, rét hại. Đảm bảo mật độ chuồng nuôi hợp lý đối với gà đẻ 6-8con/m²; gà thịt 8-10 con/m². Thường xuyên vệ sinh chuồng trại sạch sẽ và thay chất độn chuồng.
+ Cung cấp thức ăn, nước uống: Đảm bảo thức ăn có đầy đủ dinh dưỡng, phù hợp với từng lứa tuổi của gà; cho uống đủ nước sạch, ấm, bổ sung thêm đường Glucoza, các loại vitamin tổng hợp, men tiêu hóa để nâng cao khả năng chống bệnh cho gà.
+ Chăm sóc: Cần quan sát và theo dõi sức khỏe đàn gà hàng ngày đặc biệt là giai đoạn nuôi úm; kịp thời phát hiện và xử lý những biểu hiện bất thường xảy ra. Theo dõi khả năng ăn, uống của đàn gà để điều chỉnh mức ăn cho hợp lý; đảm bảo nguồn thức ăn luôn mới, không bị dính bẩn, nấm mốc và kém phẩm chất.
+ Công tác vệ sinh thú y: Cần thực hiện tốt công tác vệ sinh, làm sạch và khử trùng chuồng nuôi, dụng cụ chăn nuôi, máng ăn, máng uống bằng các loại hóa chất như: Virkon, HanIodin, Benkocid…Sử dụng vắc xin để phòng bệnh cho đàn gà đầy đủ và đúng lịch đối với các bệnh như: Cúm gia cầm, Newcastle, Gumboro…
Ngoài việc thực hiện tốt các công việc trên người chăn nuôi cần thường xuyên theo dõi các bản tin dự báo thời tiết để có kế hoạch phòng, chống rét cho vật nuôi một cách chủ động. Những đồng bào dân tộc còn tập quán thả rông trâu, bò trong rừng thì cần sớm có kế hoạch làm lán trại, đưa trâu bò về chăn thả gần chuồng trước khi mỗi đợt rét đậm, rét hại xảy ra.
Đàn vật nuôi là tài sản có giá trị đối với người chăn nuôi trong việc phát triển kinh tế gia đình, xóa đói giảm nghèo. Vì thế vào những đợt giá rét trong mùa đông người chăn nuôi tại mỗi địa bàn khác nhau tùy thuộc vào điều kiện cụ thể cần chủ động làm tốt công tác chăm sóc, nuôi dưỡng, phòng chống đói rét và dịch bệnh cho đàn gia súc, gia cầm nhằm giảm thiểu tối đa những thiệt hại có thể xảy ra, góp phần ổn định tình hình chăn nuôi, đảm bảo hiệu quả kinh tế trong quá trình đầu tư./.
Văn Thắng - nguồn Tập san Khuyến nông