Thứ tư, 29/10/2025, 05:03

Một số biện pháp khắc phục vườn cây ăn quả có múi sau mưa lũ

Thứ tư - 29/10/2025 02:46 14 0

Hiện nay, biến đổi khí hậu đang diễn ra ngày càng diễn biến phức tạp, làm gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan, đặc biệt là mưa lớn, lũ bão kéo dài. Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp, nhất là trong ngành trồng trọt. Các loại cây trồng, đặc biệt là cây trồng ngắn ngày và cây lâu năm nhảy cảm với úng nước, đều chịu tổn thất nặng nề do ngập úng kéo dài và đổ ngã trong mùa mưa bão

Một số biện pháp khắc phục vườn cây ăn quả có múi sau mưa lũ

Nghệ An là khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng của mưa bão. Trong năm 2025, tính đến thời điểm cuối tháng 9, 2 cơn bão số 5 và số 10 đã gây ra tình trạng gãy đổ cây trồng, mưa lớn làm ngập lụt nghiêm trọng trên diện rộng, thời gian ngập lụt kéo dài đã và đang ảnh hưởng đến diện tích trồng trọt nói chung và cây ăn quả nói riêng tại nhiều địa phương trong tỉnh.
TÁC ĐỘNG CỦA NGẬP ÚNG ĐỐI VỚI CÂY TRỒNG
Khi đất bị ngập nước, lượng oxy trong đất giảm mạnh, không đủ cung cấp cho quá trình hô hấp của rễ cây, rễ cây chuyển sang hô hấp ky khí, sản sinh các chất độc như CO2 làm cho rễ thối và hỏng lông hút, cây không hút được nước và dinh dưỡng, trong khi cây vẫn thoát hơi nước qua lá. Ngoài ra sau ngập lụt độ PH đất sẽ giảm mạnh là điều kiện cho các loại nấm gây bệnh trong đất, đặc biệt là nấm Fusarium và Phytophthora, dễ dàng xâm nhập và gây hại cho cây trồng. Tình trạng “nghẹt rễ” khiến cây bị stress sinh lý, sản sinh ethylene với nồng độ cao, dẫn đến ngộ độc, vàng và rụng lá sau khi nước rút. Khí khổng trên lá đóng lại, giảm khả năng hút nước khiến lá bị rủ héo. Bên cạnh đó, lớp bùn đóng váng bề mặt do hạt sét mịn lắng xuống làm bịt kín các khe hở đất, giảm thông khí, khiến rễ khó hồi phục.
Đối với cây ăn quả có múi là nhóm cây trồng có bộ rễ nấm cộng sinh rất nhạy cảm với úng nước nên thiệt hại lại càng nghiêm trọng hơn. Tùy theo mức độ, ngập úng, nặng, nhẹ mà có thể bị chết, có nguy cơ bị chết hoặc sẽ làm cho cây sinh trưởng kém, làm giảm năng suất, chất lượng vào những mùa vụ tiếp theo. Để khắc phục ảnh hưởng do ngập, mưa lũ gây ra và từng bước khôi phục sinh trưởng và phát triển vườn cây có múi cần tiến hành một số biện pháp như sau:
BIỆN PHÁP KỸ THUẬT KHẮC PHỤC VƯỜN CÂY ĂN QUẢ CÓ MÚI SAU NGẬP ÚNG
1. Đối với vườn cây vừa bị ngập úng
- Cần thoát nước khẩn cấp: Khơi thông hệ thống mương rãnh, đào thêm các rãnh phụ hoặc dùng máy bơm để thoát nước càng sớm càng tốt.
- Xử lý bộ rễ, phòng ngừa nấm bệnh: Sử dụng hỗn hợp nấm đối kháng (Trichoderma spp) và nấm cộng sinh (Endomycorrhiza) từ các sản phẩm như: Trico DHCT hoặc Trico Phytop kết hợp với phân bón cải tạo đất RhizoMyx 2.5 G.
Cách làm: Trộn 1 gói Trico 500gr và 1 gói RhizoMyx 2.5 G loại 1kg rồi rải cho 25 gốc.
Trichoderma có khả năng khống chế, cạnh tranh và tiêu diệt nhiều loại nấm gây bệnh. RhizoMyx là chế phẩm sinh học có chứa nấm Endomycorrhiza (VAM) cộng sinh, giúp cây trồng cải thiện khả năng hấp thụ dinh dưỡng (lân, đạm), phát triển rễ mới, tăng cường hệ vi sinh vật đất, từ đó nâng cao khả năng chống chịu với điều kiện bất lợi. Tiến hành làm 2 lần mỗi lần cách nhau 10 ngày. (Lưu ý: Có thể trộn các sản phẩm trên với đất bột hoặc cát để rải, sau đó tưới nước đủ ẩm cho thuốc xâm nhập xuống rễ cây).
2. Vườn cây sau khi rút nước:
- Vệ sinh vườn: Nhanh chóng vệ sinh vườn, thu gom cành lá bị thối, khơi sâu rãnh thoát nước để hạ mực nước tránh ứ đọng gây thối gốc.
- Cố định cây: Dựng lại cây bị nghiêng, chằng chống cận thận tỉa bỏ cành gãy, thu sớm quả đã đến kỳ thu hoạch.
- Tỉa cành: Cắt bớt những cành lá rậm rạp ở phía dưới gốc và bên trong tán cây, để vườn thông thoáng, đất khô nhanh. Việc này cũng giúp hạn chế thoát hơn nước quá mức, do lúc này bộ rễ cây còn yếu, chưa hấp thu được đủ nước
- Xới phá váng: Khi đất bắt đầu khô, dùng cuốc răng (dài 8-10cm) xới nhẹ đất phía dưới tán lá để phá váng, tạo điều kiện bốc hơi nước tốt, vườn sẽ nhanh khô. Lưu ý: Tránh làm đứt rễ cây.
- Chăm sóc phục hồi: Tăng cường bón phân hữu cơ và bón phân lân (0,2 - 0,4kg/cây), hòa với 10 lít nước sạch tưới xung quanh, giúp kích thích cây ra rễ mới. Bón thêm 0,5 kg vôi bột/gốc để cải tạo đất. Do bộ rễ bị ảnh hưởng bởi ngâm nước, khả năng hút dinh dưỡng từ đất để nuôi cây bị hạn chế nên cần bổ sung dinh dưỡng qua lá một cách kịp thời. Sử dụng các loại phân bón lá chứa nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho cây (chú ý không dùng phân có tỷ lệ đạm quá cao) phun ướt đều tán lá. Những vườn đang trong giai đoạn nuôi quả cần phun bổ sung phân bón lá có chứa các chất vi lượng như: Cu, Zn, Fe, B, Mn, Co… để hạn chế hiện tượng rụng và nứt quả. Có thể sử dụng sản phẩm phân bón qua lá như DS Gold, phun giúp hỗ trợ cây nhanh chóng phục hồi.
- Không đi lại quá nhiều trong vườn cây.
3. Đối với vườn cây đã bị bệnh (vàng lá, thối rễ)
Khơi thoáng phần gốc, vệ sinh sạch vùng bị bệnh và tiến hành xử lý ngay bằng thuốc hóa học để ngay lập tức ngăn chặn sự phát triển của nấm bệnh:
* Xử lý đối với các gốc bị chảy gôm:
Bước 1: Dùng dao cạo sạch phần vỏ đã bị bệnh, sau đó vệ sinh kỹ khu vực này.
Bước 2: Dùng vải bố, vải sợi hoặc bao tải đay (loại có khả năng thấm nước tốt) quấn quanh gốc bao phủ toàn bộ vùng bị bệnh.
Bước 3:
- Pha thuốc trừ nấm như: Insuran 50WG; Aliette 800WP; Agrifos 400 ND; … theo đúng hướng dẫn trên bao bì và tưới trực tiếp vào phần vải quấn xung quanh vùng bệnh định kỳ 10-15 ngày/lần tưới 3 lần liên tục. Hoạc có thể cạo sạch vết bệnh. Sau đó dung thuốc với nồng độ cao hơn 2-3 lần so với khuyến cáo, dùng chổi sơn quét trực tiếp lên vết bệnh định kỳ 10-15 ngày/lần tới 3 lần liên tục.
Bước 4: Sau 2-3 lần xử lý, kiểm tra lại. Nếu thấy vết bệnh đã khô, dừng sử dụng thuốc và tiếp tục chăm sóc theo hướng dẫn chung (mục 2)
* Xử lý đối với những cây bị vàng lá, thối rễ:
- Sử dụng các loại thuốc trừ nấm như: Insuran 50WG; Carbendazim 50 WP; Aliette 800WP; Agrifos 400 ND; pha vào nước theo đúng hướng dẫn trên bao bì và tưới trực tiếp xung quanh gốc cây, với lượng dung dịch đã pha từ 3-5 lít cho mỗi gốc, tuy theo kích thước cây. Tưới định kỳ 10-15 ngày/lần, liên tục tới 3 lần.
- Sau 2- 3 lần xử lý, nếu thấy lá cây xanh trở lại, không còn vàng hay rụng, đồng thời cây bắt đầu ra chồi non thì có thể ngừng thuốc và tưới thuốc 2-3 lần kiểm tra nếu thấy lá không bị vàng và rụng, nhú lộc mới thì dừng sử dụng thuốc và tiếp tục chăm sóc theo hướng dẫn chung (mục 2)
Lưu ý quan trọng: Cây có múi là loại cây có hệ rễ cộng sinh với nấm có lợi, do đó cần lựa chọn loại thuốc không làm tổn hại đến các loại nấm công sinh và vi sinh vật có lợi trong đất khi xử lý bằng hóa chất.
4. Giai đoạn cây phục hồi và phát triển lâu dài.
Ngoài các kỹ thuật chăm sóc bình thường nông dân cần chú ý thêm:
- Định kỳ nên bổ sung dinh dưỡng qua lá: có thể sử dụng các loại phân bón lá như: YOGEN, KOMIX, WEHG…, phun ướt đều tán lá để bổ sung dinh dưỡng cho cây kịp thời.
- Tăng cường sử dụng phân hữu cơ, phân xanh ủ hoai bón cho cây. Chú ý sử dụng nấm đối kháng Trichoderma ủ với phân chuồng hoai mục khoảng 21-30 ngày và bón vào gốc nhằm tăng hiệu quả cải tạo đất và phòng ngừa nấm bệnh.
- Quét vôi vùng thân gốc cây từ mặt đất lên 0,5 – 2m tùy loại và chiều cao cây. Mỗi năm thực hiện 1 lần vào đầu mùa mưa.
- Chăm sóc rễ và phòng bệnh đinh kỳ: Mỗi 1-2 tháng nên sử dụng Trico DHCT/ Phytop + RhizoMyx bón vào xung quanh gốc. Hỗn hợp này vừa có tác dụng phòng bệnh vừa kích thích rế phát triển hệ nấm cộng sinh, giúp cây khỏa mạnh và tang khả năng kháng sâu bệnh.
Trên đây là một số biện pháp kỹ thuật người trồng cây ăn quả có múi cần quan tâm áp dụng. Việc áp dụng từ khâu xử lý sau ngập úng đến chăm sóc dài hạn nông dân có thể giảm thiểu thiệt hại, phục hồi nhanh vườn cây và duy trì hiệu quả canh tác lâu dài. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khắc nghiêt như hiện nay, thiết nghĩ các biện pháp kỹ thuật trên không chỉ là giải pháp tình thế mà còn là một phần thiết yếu trong quy tình sản xuất nông nghiệp bền vững.