Thứ tư, 25/12/2024, 19:31

Nông nghiệp hữu cơ hướng đi mới trong sản xuất nông nghiệp

Thứ ba - 29/12/2020 21:36 1.202 0

Tình trạng lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật nhiều quá mức cần thiết trong sản xuất nông nghiệp vẫn còn xảy ra thường xuyên. Những hậu quả của việc lạm dụng hóa chất trong sản xuất nông nghiệp đã lộ rõ nhiều bất cập như: vấn đề ô nhiễm môi trường, đất đai bạc màu, suy giảm đa dạng sinh học, ngộ độc thuốc bảo vệ thực vật ở người, bùng phát sâu bệnh do sự phá huỷ hệ sinh thái và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người. Cho nên, thời gian gần đây cả thế giới đều hướng đến nền nông nghiệp hữu cơ, trong đó có Việt Nam.

Nông nghiệp hữu cơ hướng đi mới trong sản xuất nông nghiệp

Nông nghiệp hữu cơ là một hình thức sản xuất nông nghiệp tránh hoặc loại bỏ phần lớn việc sử dụng phân bón tổng hợp, thuốc trừ sâu, các chất điều tiết tăng trưởng của cây trồng và các chất phụ gia trong thức ăn gia súc. Trong nông nghiệp hữu cơ, nông dân không sử dụng phân bón hóa học và các chất kích thích tăng trưởng; không sử dụng các hóa chất bảo vệ thực vật hoặc các chất diệt cỏ và các chế phẩm biến đổi gen. Sản phẩm nông nghiệp hữu cơ không có tồn dư thuốc bảo vệ thực vật và chất kích thích tăng trưởng. Rau quả hữu cơ có vị ngon hơn, nhiều dinh dưỡng, có chứa nhiều chất chống ôxy hoá có tác dụng chống các bệnh ung thư hơn các loại thực phẩm canh tác theo phương thức thông thường. Có thể nói nông nghiệp hữu cơ và các sản phẩm của nông nghiệp hữu cơ là thực phẩm là an toàn, có lợi cho sức khoẻ
Canh tác nông nghiệp hữu cơ sẽ cải thiện và duy trì cảnh quan tự nhiên và hệ sinh thái nông nghiệp, tránh việc khai thác quá mức và gây ô nhiễm cho các nguồn lực tự nhiên, giảm thiểu việc sử dụng năng lượng và các nguồn lực không thể tái sinh, sản xuất đủ lương thực có dinh dưỡng, không độc hại và có chất lượng cao... Ngoài ra, nông nghiệp hữu cơ còn đảm bảo, duy trì và gia tăng độ màu mỡ lâu dài cho đất, củng cố các chu kỳ sinh học trong nông trại, đặc biệt là các chu trình dinh dưỡng, bảo vệ cây trồng dựa trên việc phòng ngừa thay cho cứu chữa, đa dạng các vụ mùa và các loại vật nuôi, phù hợp với điều kiện địa phương.
Để sản xuất nông nghiệp hữu cơ cần thực hiện các nguyên tắc sau:
1. Nguồn nước được sử dụng trong canh tác hữu cơ phải là nguồn nước sạch, không bị ô nhiễm
2. Khu vực sản xuất hữu cơ phải được cách ly tốt khỏi các nguồn ô nhiễm như các nhà máy, khu sản xuất công nghiệp, khu vực đang xây dựng, các trục đường giao thông chính…
3. Cấm sử dụng tất cả các loại phân bón hoá học trong sản xuất hữu cơ.
4. Cấm sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật hoá học.
5. Cấm sử dụng các chất tổng hợp kích thích sinh trưởng
6. Các thiết bị phun thuốc đã được sử dụng trong canh tác thông thường phải được làm sạch trước khi đi vào sử dụng trong canh tác hữu cơ.
7. Các công cụ canh tác thông thường phải được làm sạch trước khi đưa vào sử dụng trong canh tác hữu cơ.
8. Nông dân phải duy trì việc ghi chép vào sổ tất cả các vật tư đầu vào dùng trong canh tác hữu cơ
9. Không được phép sản xuất song song: Các cây trồng trong ruộng hữu cơ phải khác với các cây trồng trong ruộng thông thường
10. Nếu ruộng liền kề có sử dụng các chất bị cấm trong canh tá hữu cơ thì ruộng hữu cơ phải có một vùng đệm để ngăn cản sự xâm nhiễm của các chất hoá học từ ruộng bên cạnh. Cây trồng hữu cơ phải trồng cách vùng đệm ít nhất là một mét (01 m). Nếu sự xâm nhiễm xảy ra qua đường không khí thì cần phải có một loại cây được tròng trong vùng đệm để ngăn chặn bụi phun xâm nhiễm. Loại cây trồng trong vùng đệm là loại cây khác với cây trồng hữu cơ. Nếu việc xâm nhiễm xảy ra qua đường nước thì cần phải có một bờ đất hoặc rãnh thoát nước để tránh bị xâm nhiễm do nước bẩn tràn qua
11. Các loại cây trồng ngắn ngày được sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ trọn vẹn một vòng đời từ khi làm đất đến khi thu hoạch có thể bán như sản phẩm hữu cơ
12. Các loại cây trồng lâu năm được sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ trọn vẹn một vòng đời từ khi kết thúc vụ thu hoạch trước cho đến khi ra hoa và thu hoạch vụ tiếp theo có thể được bán như sản phẩm hữu cơ
13. Cấm sử dụng tất cả các vật tư đầu vào chứa sản phẩm biến đổi gen GMOs
14. Nên sử dụng hạt giống và các nguyên liệu trồng hữu cơ có sẵn. Nếu không có sẵn, có thể sử dụng các nguyên liệu gieo trồng thông thường nhưng cấm không được xử lý bằng thuốc bảo vệ thực vật hoá học trước khi gieo trồng
15. Cấm đốt cành cây và rơm rạ, ngoại trừ phương pháp du canh truyền thống
16. Cấm sử dụng phân người
17. Phân động vật đưa vào từ bên ngoài trang trại phải được ủ nóng trước khi sử dụng
18. Cấm sử dụng phân ủ làm từ rác thải đô thị
19. Nông dân phải có các biện pháp phòng ngừa xói mòn và tình trạng ô nhiễm đất
20. Túi và các vật dụng để vận chuyển và cất giữ sản phẩm hữu cơ đều phải mới hoặc làm sạch. Không được sử dụng các túi và vật đựng các chất bị cấm trong canh tác hữu cơ
21. Thuốc bảo vệ thực vật trong canh tác hữu cơ không được phép sử dụng trong kho cất trữ sản phẩm hữu cơ
22. Chỉ được phép sử dụng các đầu vào nông dân đã đăng ký và được chấp thuận

Lĩnh vực nông nghiệp hữu cơ ở Việt Nam mới chỉ chiếm vị trí rất nhỏ nên chi phí cho sản xuất, vận chuyển, chế biến và bán ra thị trường sẽ có giá rất cao. Hơn nữa, quá trình ủ phân cần nhiều sức lao động - phải thu gom các chất thải đồng ruộng và các loại cây làm phân xanh, cắt nhỏ rồi ủ chung với phân chuồng và chất lên men. Thời gian ủ lâu, phức tạp và kỳ công hơn so với sử dụng phân hóa học. Điều này khiến cho nhiều hộ dân dù thấy được tính hiệu quả nhưng còn ngần ngại áp dụng. Ngoài ra, các sản phẩm của canh tác hữu cơ do không sử dụng thuốc kích thích nên hình thức không "bắt mắt" khó thu hút sự chú ý của người tiêu dùng.
Do đó, để phát triển sản xuất nông nghiệp hữu cơ ngoài việc ban hành chính sách, các cơ quan quản lý nhà nước cần đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức cho doanh nghiệp, người dân về sản xuất hữu cơ. Đồng thời, có cơ chế khuyến khích các cửa hàng, siêu thị thu mua sản phẩm bảo đảm đầu ra cho nông nghiệp hữu cơ phát triển ổn định.

Nguyễn Kim Hùng
Trung tâm KN Nghệ An