HồCây húng quế ở Nghệ An thường sản xuất tại các hộ dân với quy mô nhỏ lẻ, manh mún và chủ yếu là mục đích rau gia vị hàng ngày bà con chư quan tâm nhiều đến tác dụng sản phẩm tinh dầu húng quế để phát triển mô hình sản xuất húng quế tăng quy mô và hiệu quả kinh tế cho người sản xuất năm 2019 Sở nông Nghiệp và phát triển nông Thôn Nghệ An đã giao cho Trung tâm Khuyến nông thực hiện mô hình “Thâm canh cây húng quế gắn với chế biến tinh dầu và tiêu thụ sản phẩm” tại xóm 5 xã Lạc Sơn huyện Đô Lương tỉnh Nghệ An với quy mô 3 ha, 2 hộ tham gia.
Trong quá trình thực hiện mô hình có những thuận lợi : Đó là được sự quan tâm giúp đỡ và hỗ trợ kinh phí mô hình của Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Nghệ An, sự quan tâm giúp đỡ tạo điều kiện của các cấp các ngành ở huyện Đô Lương và địa phương nơi thực hiện mô hình và sự đồng thuận cao của bà con nông dân. Các hộ thực hiện mô hình cần cù chịu khó, có khả năng kinh tế đầu tư đối ứng, có nguồn lực lao động và mong muốn được tiếp cận với những tiến bộ khoa học kỹ thuật mới trong sản xuất cây húng quế và cách chế biến húng quế thành tinh dầu, sản phẩm làm ra được cấp nhãn hiệu và quản lý chất lượng nên các hộ tham gia mô hình rất nhiệt tình và cam kết sẽ thực hiện đầy đủ quy trình kỹ thuật theo hướng dẫn của cán bộ chỉ đạo kỹ thuật. Các hộ tham gia mô hình được hỗ trợ 50% giống húng quế, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, máy bơm 40% kinh phí để mua dây chuyền chưng cất tinh dầu và 50 % kinh phí để xây dựng nhãn hiệu và quản lý chất lượng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, các loại vật tư được hỗ trợ kịp thời, đúng tiến độ và hỗ trợ tận nơi thực hiện mô hình. Trung tâm Khuyến nông tỉnh Nghệ An bố trí cán bộ có chuyên phù hợp, có kinh nghiệm trong chỉ đạo tại cơ sở.
Bên cạnh thuận lợi thì gặp không ít khó khăn: Hộ gia đình lần đầu tiên xây dựng mô hình trồng thâm canh cây húng quế nên còn nhiều bở ngỡ, chưa có kinh nghiệm thực tế trong sản xuất thâm canh cây húng quế. Năm 2019 khí hậu thời tiết ở Nghệ An nắng nóng kéo dài, mưa ít nên giai đoạn đầu cây phát triển kém, hộ thực hiện mô hình tưới thường xuyên để giữ ẩm cho cây nên tốn nhiều công. Hộ dân lo lắng chất lượng sản phẩm, đầu ra cũng như hiệu quả của mô hình. Dây chuyền chưng cất tinh dầu đầu tư cao nên việc lựa chọn hộ có nguồn kinh phí để đầu tư đối ứng khó khăn.
Trước khi triển khai xây dựng mô hình cán bộ trung tâm tiến hành khảo sát chọn điểm chọn hộ, làm việc với UBND xã Lạc Sơn và bà con nông dân thông qua các nội dung cần thực hiện mô hình và yêu cầu đối với hộ dân tham gia xây dựng mô hình. Đề nghị muốn tham gia mô hình viết đơn và cam kết thực hiện mô hình, ký hợp đồng với Trung tâm Khuyến nông Nghệ An.
Trước khi xây dựng mô hình Trung tâm Khuyến nông Nghệ An tổ chức tập huấn kỹ thuật mô hình cho các hộ tham gia mô hình và ngoài mô hình, tiến hành cấp phát vật tư, phân bón, hướng dẫn xử lý đất, lên luống gieo giống ngày 10/03/2019 ngày 28/3 cây con đạt tiêu chuẩn tiến hành trồng. Cán bộ chỉ đạo thường xuyên xuống hiện trường cùng cán bộ khuyến nông xã Lạc Sơn theo dõi tình hình sinh trưởng phát triển và sâu bệnh hại và hướng dẫn chỉ đạo bà con kịp thời nên cây phát triển tốt và sạch sâu bênh. Mục tiêu của mô hình là có sản phẩm tinh dầu cao, chất lượng tinh dầu tốt vì vậy phải chăm sóc húng quế để cây có nhiều cành, lá và phát triển tốt năng suất thân lá cành cao dư lượng thuốc BVTV trong sản phẩm cuối cùng thấp vì vậy trong quá trình thực hiện mô hình cán giai đoạn đầu cán bộ đã hướng dẫn hộ dân bấm ngọn cho đến khi số cành đạt tối đa sau đó thúc phân và chăm sóc để cây phát triển nhanh. Nhờ chăm sóc đúng theo yêu cầu kỹ thuật nên cây húng quế cho thu hoạch 2 đợt chính và cho năng suất húng quế đạt 25 tấn/ 1 ha. Năng suất tinh dầu đạt 150kg/1 ha. Sản phẩm tinh dầu được phối hợp với công ty TNHH FAXUCA đưa mẫu đi phân tích và làm các thủ tục đăng ký nhẫn hiệu và quản lý chất lượng truy xuất nguồn gốc sản phẩm.
Qua tính toán trừ các chi phí đầu vào gồm giống, phân bón, thuốc BVTV, khấu hao máy bơm. Khấu hao dây chuyền chưng cất tinh dầu lợi nhuận mô hình Mô hình thâm canh cây húng quế gắn với chế biến tinh dầu và tiêu thụ sản phẩm năm đầu như sau:
- Chi phí: 71.590.000đồng/ 1 ha (Bảy mươi mốt triệu năm trăm chín mươi ngàn đồng)
- Tổng thu: 90.000.000 đồng/ 1 ha (Chín mươi triệu đồng)
- Lãi thuần: 18.410.000 đồng / 1 ha (Mười tám triệu bốn trăm mười nghìn đồng)
So sánh với trồng rau húng quế làm rau gia vị mô hình đạt năng suất, hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều so với mô hình thâm canh húng quế bán rau gia vị trên cùng đơn vị diện tích là 8.060.000đ/ha( Tám triệu không trăm sáu mươi nghìn đồng).
Như vậy, hiệu quả kinh tế của mô hình thâm canh cây húng quế gắn với chế biến tinh dầu và tiêu thụ sản phẩm cao hơn ở sản xuất húng quế đại trà dùng bán rau gia vị là 8.060.000đ/ha. Do ở mô hình bón phân đúng quy trình, sử dụng các loại thuốc BVTV đúng chủng loại và đáp ứng yêu cầu từng giai đoạn sâu bệnh hại, chăm sóc, tưởi đảm bảo nên cho năng suất cao và sản phẩm dùng để chế biến tinh dầu có xây dựng nhãn hiệu và quản lý chất lượng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm nên sản phẩm tiêu thụ ở thị trường dễ dàng và hiệu quả kinh tế mang lại cao.
Hiệu quả về mặt xã hội, môi trường: Việc sản xuất mô hình rau húng theo hướng kết hợp chế biến tinh dầu tiêu thụ sản phẩm đã tạo nên sự gắn kết các thành viên, các hộ tham gia xây dựng mô hình từ đó hình thành được các tổ sản xuất, nhóm sở thích là tiền đề cho việc sản tinh dầu húng quế cung cấp trong nước và xuất khẩu thị trường ngoài nước và mô hình được duy trì lâu dài vì đăng ký thương hiệu có thời hạn 10 năm.Ngoài ra việc xây dựng mô hình giúp cho bà con nhận thức được hiệu quả của việc áp dụng kỹ thuật thâm canh cây húng quế gắn với chế biến tinh dầu và tiêu thụ sản phẩm từ việc sử dụng loại giống có chất lượng, chăm sóc cây tốt, cây khoẻ, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hóa học hợp lý để đảm bảo an toàn góp phần bảo vệ môi trường và con người nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm cần phải có đầu ra ổn định mới thu hút được sự quan tâm của người dân.
Mô hình thâm canh cây húng quế gắn với chế biến tinh dầu qua quá trình thực hiện Trung tâm Khuyến nông đã tổ chức tham quan hội thảo và tổng kết mô hình cho các hộ tham gia mô hình và ngoài mô hình . Hộ thực hiện mô hình và đại biểu tham quan đã đánh giá rất cao vì đã thay đổi nhận thức của người nông dân về sản xuất rau húng quế đại tra với mục đích bán rau gia vị sang sản xuất húng quế gắn với chế biến tinh dầu và xây dựng nhãn hiệu và quản lý chất lượng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm để cung cấp cho thị trường, có đầu ra ổn định. Để nhân ra diện rộng cần có sự quan tâm giúp đỡ của các cấp các ngành, sự đồng thuận cao của bà con nông dân./.
Lãnh đạo Trung tâm Khuyến nông cùng lãnh đạo huyện Đô Lương, lãnh đạo xã Lạc Sơn và hộ dân nghiệm thu mô hình
Hồ Ca - Trung tâm KN - nguồn TSKN