Thứ năm, 26/12/2024, 05:44

Để hạn chế lúa xuân trổ sớm

Chủ nhật - 21/04/2019 04:32 1.258 0

Trong lịch sử ngành nông nghiệp rất hiếm khi có một mùa đông ấm và khởi đầu một mùa xuân nắng, nóng, nhiệt độ không khí ban ngày lên 28 - 300C như hiện nay. Những ngày đón tết, vui xuân năm nay rất nhiều hộ gia đình phải sử dụng quạt điện để "chống chọi" với cái nắng và nóng rất hiếm khi xẩy ra như năm nay.

Ngay từ đầu vụ sản xuất đông xuân năm nay, các nhà khoa học khí tượng đã cảnh báo cho chúng ta biết trước, đó là một vụ đông xuân ấm, nhiệt độ không khí cao hơn năm bình thường từ 0,5 - 1,00C, trời ít mưa. Và từ đó ngành nông nghiệp cũng khuyến cáo tất cả các địa phương cùng bà con nông dân tuyệt đối không gieo cấy lúa trước lịch thời vụ quy định để đề phòng lúa trổ sớm làm thiệt hại mùa màng. Nhưng hôm nay, thực tế nhiệt độ không khí còn cao hơn cả dự báo từ 2 - 30C, thậm chí có ngày cao hơn 4 - 50C, trời nắng to, nắng kéo dài suốt cả ngày.
Theo dự báo của Trung tâm khí tượng thủy văn Trung ương thì thời tiết từ nay trở đi hầu như rất ít xẩy ra rét đậm, rét hại. Vậy là khả năng vụ lúa xuân năm nay chắc chắn lúa sẽ trổ sớm hơn năm bình thường ít nhất từ 10 - 15 ngày đối với loại gieo cấy đúng thời vụ quy định. Còn đối với loại vội vàng gieo cấy sớm hơn thì lúa sẽ trổ còn sớm hơn nhiều.
Theo báo cáo nhanh của các huyện, thành, thị đến trước tết nguyên đán toàn tỉnh đã gieo và cấy xong hơn 90.000 ha lúa xuân. Trong số này có 2/3 tổng diện tích cấy xong trước tết ít nhất 10 ngày. Nói tóm lại hầu hết các địa phương và bà con nông dân đã xuống đồng gieo và cấy lúa xuân sớm hơn lịch thời vụ do ngành nông nghiệp quy định từ 10 - 15 ngày, thậm chí có nơi gần 20 ngày.
Hiện nay trên đồng ruộng lúa đã vươn tốt xanh kín mặt ruộng do cả 2 nguyên nhân: Thứ nhất gieo và cấy quá sớm. Thứ hai là do trời nắng và nóng làm cho cây lúa phát triển rất nhanh.
Lúa trổ sớm sẽ xẩy 2 khả năng:
Một: trổ sớm trước tiết cốc vũ (trước 20 tháng 4) dễ gặp gió mùa đông bắc của tiết thanh minh đem không khí lạnh về có thể gây ra rét đậm làm cho hạt phấn hoa lúa bị chết không thụ tinh được, hạt lúa sẽ bị lép, vỏ trấu đen (người dân thường gọi là lúa bị bầm ruồi), năng suất giảm nghiêm trọng có khi mất trắng như vụ lúa xuân 2008 trước đây đã gặp phải.
Hai: trổ sớm đúng vào tiết thanh minh, nhưng gặp năm trời lạnh hoặc rét không đáng kể, nhiệt độ không khí vẫn trên 230C trở lên, không gây hại đến hạt phấn, hoa lúa vẫn thụ phấn và thụ tinh được. Nhưng năng suất lúa sẽ không bao giờ cao. Vì thời gian sinh trưởng của cây lúa bị rút ngắn lại. Thời gian bị rút ngắn lại chỉ xẩy ra ở giai đoạn từ sau khi gieo mạ, cấy, đến khi cây lúa có đòng. Đây gọi là thời gian sinh trưởng dinh dưỡng (thời gian phát triển thân, lá, rễ và tích lũy dinh dưỡng). Còn thời gian từ khi lúa có đòng đến trổ và chín gọi là thời gian sinh trưởng sinh thực. Thời gian này đối với cây lúa kéo dài khoảng 56 - 60 ngày tùy giống lúa dài hay ngắn ngày và không bao giờ có sự thay đổi dù cho thời tiết nắng nóng hay giá lạnh hoặc mùa vụ khác nhau.
Như vậy, cây lúa trổ sớm do thời gian sinh trưởng dinh dưỡng bị rút ngắn lại, đồng nghĩa với quá trình tích lũy dinh dưỡng bị giảm sút, lượng vật chất dinh dưỡng tích lũy được sẽ ít đi, nên năng suất lúa giảm là tất nhiên. Vì thế, vụ lúa xuân nào gặp năm trời ấm thì năng suất vụ lúa xuân năm đó sẽ thấp là điều chắc chắn.
Do lo lắng vụ lúa xuân năm nay trổ sớm có thể làm mất mùa hoặc năng suất lúa sẽ thấp. Vì vậy nhiều địa phương và nhất là bà con nông dân đã giảm số lượng phân bón và bón chậm lại để nhằm kìm hãm cây lúa phát triển nhanh quá. Quan niệm này hoàn toàn sai. Để vừa trẻ hóa cây lúa, hạn chế cây lúa trổ sớm, vừa đảm bảo đầy đủ chế độ dinh dưỡng để cây lúa có năng suất cao, chúng ta cần thực hiện tốt 4 biện pháp sau:
- Bón phân đầy đủ về số lượng đạm, lân, kali hoặc loại phân hỗn hợp NPK đã quy định trong quy trình sản xuất. Thực hiện bón kịp thời, bón đúng lúc, nhất là bón thúc đẻ sau khi cấy 13 - 15 ngày, nếu gieo sạ thì sau gieo 10 - 12 ngày. Bón cân đối đạm, lân, kali, trong đó cần lưu ý: Tuyệt đối không bón nặng đạm, làm cho lúa vừa phát triển nhanh thân lá dẫn đến lúa trổ sớm, vừa tạo cơ hội cho bệnh đạo ôn, khô vằn và bạc lá phát triển phá hoại. Bây giờ là lúc lúa bước vào giai đoạn đẻ nhanh, tốt nhất nên sử dụng loại phân hỗn hợp NPK loại 15 - 5 - 20 để bón cho mỗi sào từ 10 - 12 kg tùy ruộng đất tốt hay xấu để bón cho phù hợp.
- Thời kỳ này lúa đẻ nhánh chỉ nên để nước trong ruộng vừa đủ ẩm càng tốt (tưới nước nông - lộ - phơi) để cây lúa vừa đẻ nhánh nhanh, đẻ khỏe, đẻ tập trung; vừa hạn chế cây lúa "bốc nhanh" trong điều kiện nước, phân đầy đủ và nhiệt độ không khí cao.
- Tuyệt đối không sử dụng các loại phân bón lá, các loại chất kích thích sinh trưởng để chăm sóc lúa lúc này.
- Nếu có điều kiện, có lao động, sau khi rút nước khô cạn trong ruộng cần kết hợp làm cỏ sục bùn sâu bằng cào cỏ hoặc bằng tay để kéo dài thêm thời gian sinh trưởng của cây lúa, kìm hãm lúa trổ sớm.

             Doãn Trí Tuệ - nguồn TSKN