Trong những năm gần đây, mùa đông ở nước ta đang có nhiều thay đổi do biến đổi khí hậu gây ra. Mùa đông đến muộn hơn, nhiệt độ có xu hướng tăng lên, biên độ nhiệt không ổn định, lượng mưa tăng, số đợt không khí lạnh giảm nhưng số ngày rét đậm kéo dài hơn…làm ảnh hưởng rất lớn tới sự sinh trưởng, phát triển, năng suất, hiệu quả kinh tế của cây trồng nói chung và cây rau nói riêng.
Rau màu là loại cây trồng mẫn cảm với nhiệt độ và ẩm độ không khí dưới sự thay đổi liên tục của thời tiết sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều loài sâu bệnh hại phát sinh, phát triển và lây lan trên diện rộng làm gây hại đến cây rau, giảm năng suất và chất lượng sản phẩm. Ngoài ra, vào mùa đông trời rét kéo dài hay mưa lớn gây ngập lụt cũng là những nguyên nhân gây chết hàng loạt rau màu trên diện tích rộng... Vậy để hạn chế điều này, giúp bà con sản xuất rau đạt năng suất và hiệu quả cao, bà con nông dân cần thực hiện tốt các biện pháp kỹ thuật sau: - Đối với khâu chọn đất và làm đất : Để trồng rau màu nên chọn đất cao ráo, thoát nước tốt. Đối với các vùng đất thấp cần lên luống cao trước khi trồng để tránh ngập úng khi gặp mưa.Ngoài ra, bà concần xử lý đất kỹ trước khi trồng để hạn chế sâu bệnh. Nếu có điều kiện bà con nên sử dụng màng che phủ, làm nhà lưới hoặc làm mái che chắn để tạo điều kiện cho rau màu phát triển tốt và hạn chế tác động xấu từ môi trường. - Chọn giống rau phù hợp: giống là yếu tố quan trọng ảnh hưởng tới sự sinh trưởng, phát triển cũng như năng suất, chất lượng của cây rau. Nếu lựa chọn giống tốt, cây rau sinh trưởng phát triển tốt, ít xảy ra sâu bệnh nhưng ngược lại nếu chúng ta lựa chọn những giống kém chất lượng, cây rau sinh trưởng, phát triển kém, thường hay bị sâu bệnh, tốn công chăm sóc…Vì vậy, trước khi trồng bà con nên lựa chọn giống có nguồn gốc rõ ràng, mua ở những cơ sở uy tín, chọn những giống raucó trong danh mục được phép sản xuất, kinh doanh do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành. Vào mùa đông thời tiết lạnh nên chọn trồng các loại rau lá nhỏ, có bộ tán lá gọn như các loại rau củ quả có thời gian sinh trưởng ngắn sẽ sớm cho thu hoạch là tốt nhất. - Nước tưới: Mỗi loại cây rau có các nhu cầu khác nhau với lượng nước tưới, bà con cần thường xuyên theo dõi và điều chỉnh lượng nước tưới phù hợp đảm bảo độ ẩm cho rau sinh trưởng, phát triển tốt. Đặc biệt, trong những năm gần đây, vào mùa đông thường xuất hiện những đợt mưa lớn kéo dài gây ngập lụt.Sau những trận mưa lớn, bà con cần phải khơi thông mương rãnh kịp thời để thoát nước nhanh, tránh ngập nước gây thối rễ, ngẹt rễ, chết cây. + Bón phân:Mỗi loại rau có yêu cầu lượng phân bón khác nhau, bà con cần căn cứ vào nhu cầu từng giai đoạn của cây rau để điều chỉnh lượng phân bón cho phù hợp. Khi bón phân theo đúng quy trình kỹ thuật, bón theo phương pháp 4 đúng. Ưu tiên sử dụng phân hữu cơ đã ủ hoai mục để tạo độ tơi xốp cho đất và cung cấp dinh dưỡng cho rau. Hạn chế bổ sung phân bón có hàm lượng đạm cao vì rau thừa đạm sẽ dễ gặp tình trạng đổ ngã và bị sâu bệnh tấn công. - Phòng trừ cỏ dại: Cỏ dại là đối tượng cạnh tranh dinh dưỡng với cây trồng còn là nơi trú của các loại sâu bệnh. Vì vậy bà còn cần thường xuyên làm sạch cỏ dại bằng biện pháp thủ công, trong trường cần thiết mới sử dụng thuốc diệt cỏ, khi sử dụng nên sử dụng các loại thuốc có nguồn gốc sinh học và thảo mộc và những thuốc nằm trong danh mục được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho phép. - Phòng trừ sâu bệnh:Vào vụ đông thời tiết lạnh và độ ẩm cao là điều kiện thuận lợi cho nhiều loại côn trùng, nấm bệnh phát triển gây hại trên nhiều loại rau màu. Vì vậy, bà con cần thường xuyên kiểm tra đồng ruộng để có biện phòng trừ sâu bệnh kịp thời.Khi phòng trừ sâu bệnh cần ưu tiên các biện pháp thủ công, sử dụng bẫy bạ, sử dụng các loại thuốc có nguồn gốc sinh học và thảo mộc. Trong trường hợp cần thiết mới sử dụng các loại thuốc hóa học thì phải sử dụng các loại thuốc nằm trong danh mục thuốc bảo vệ thực vật được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho phép, phải đảm bảo theo nguyên tắc 4 đúng và đảm bảo thời gian cách ly.
+ Ngoài ra, bà con cần loại bỏ các lá già, lá bị sâu bệnh, các cành, nhánh vô hiệu để tọa độ thông thoáng trên mặt liếp, làm giảm độ ẩm, góp phần hạn chế sự phát sinh, lây lan và gây hại của sâu bệnh. Đặc biệt đối với một số loại rau như cà chua, dưa leo, mướp đắng, đậu, cần làm giàn chắc chắn để tránh đổ ngã do ảnh hưởng của thời tiết, giúp cây sinh trưởng phát triển tốt. Trong bối cảnh hiện nay, sản xuất nông nghiệp ở nước ta đang chịu rất nhiều tác động do biến đổi khí hậu gây ra. Để có thể thích ứng và giảm thiểu những tác hại do biến đổi khí hậu gây ra trong lĩnh vực trồng trọt nói chung và đối với cây rau nói riêng. Thì việc bà con cần tuân thủ áp dụng đúng quy trình kỹ thuật là một việc làm cấp thiết. Trên đây, một số lưu ý để trồng rau vụ đông đạt năng suất cao. Bà con cần tuân tủ áp dụng vào quá trình sản xuất để hạn chế sâu bệnh, cỏ dại,…giúp cây rau sinh trưởng, phát triển tốt, cho năng suất, hiệu quả cao góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế và cải thiện đời sống.
Một số hình ảnh bà con sản xuất rau vụ đông Hồng Thanh – Trung tâm Khuyến nông - nguồn TSKN